ابزارهای قالی بافی که برای بافت قالی موردنیاز یک قالیباف هستند

ابزارهای قالی بافی که موردنیاز یک قالیباف هستند در مطلب زیر نام برده می شوند.

در قالی بافی نیز مانند تمام مشاغل به یکسری وسایل نیاز است تا قالیباف بتواند هنر خود را خلق کنند.

ابزارهای قالی بافی که عمدتاً مورد نیاز هستند عبارتند از:

دار یا دستگاه قالیبافی

دارها به دو نوع، دار عمودی و دار افقی دسته بندی می‌شوند. دار چهارچوبی است که از جنس چوب یا فلز بوده.

با توجه به ابعاد فرشی که در نظر داریم بافته شود داری متناسب با آن تهیه می‌کنیم.

دار افقی فضای زیادی را اشغال می‌کند و چون بافنده مجبور است روی دار به صورت چمباتمه بنشیند دچار ناراحتی‌های کمر و چشم می‌شود ولی برپاکردن و تهیه کردن دار افقی راحت‌تر از دار عمودی است.

دار عمودی فضای کمتری را اشغال می‌‌کند در این حالت بافنده کمتر به ناراحتی‌های کمر و چشم دچار می‌شود چون بافنده پشت دار روی نشیمنگاه به صورت صاف قرار گرفته،امروزه در بیشتر مناطق ایران از دار عمودی استفاده می‌شود.

کوجی

از دیگر ابزارهای قالی بافی است که وسیله‌ای چوبی یا فلزی می‌باشد که از آغاز تا پایان بافت قالی بر روی دار باقی می‌ماند. کوجی میله‌ای به طول کمی بیشتر از عرض دار و به قطر تقریبی ۴ یا ۶ سانتی‌متر می‌باشد و به کمک پایه‌های کوچک به روی دار قرار می‌گیرد کوجی در دارهای افقی برای کنترل عرض قالی در حین بافت و همچنین برای نظم و انسجام بخشیدن به تارها و نیز برای جدا کردن تارهای زیر و روی قالی استفاده می‌شود.

چله یا اِرِش

چله تارهای قالی را تشکیل می‌دهد که پایه و اساس فرش‌ها می‌باشند و از الیاف مختلفی مانند پشم، پنبه و ابریشم تهیه می‌شوند، که این الیاف با توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمیائی خود دارای مقاومت‌های متفاوت می‌باشند. در مقابل (حرارت، رطوبت و مواد شیمیائی) تاب زیاد نخ چله موجب افزایش مقاومت و استحکام قالی می‌شود نخ‌های چله دارای نمره و تعداد لا بوده و هر یک از آنها با توجه به رجشمار قالی انتخاب شده و به کار می‌رود. به عنوان مثال نخ چله پنبه‌ای که دارای نمره ۲۰ و ۱۲ لا می‌باشد برای فرشی با رجشمار ۲۵ تا ۳۰ مناسب است. در گذشته بیشتر از نخ چله پشمی و ابریشمی استفاده می‌شده ولی در حال حاضر بیشتر از نخ پنبه‌ای برای چله استفاده می‌شود.

پود یا آرقاچ

نخ پود بیشتر از جنس پنبه می‌باشد اما در گذشته از نخ پشمی و ابریشمی نیز به عنوان پود استفاده می‌کردند. پود مانند ملاتی عمل می‌کند که در بین هر ردیف از آجرهای ساختمان قرار می‌گیرد و ردیف قبلی را به ردیف بعدی پیوند می‌دهد. در قالی نیز نخ پود بعد از هر رج گره زدن از بین تارهای چله در عرض فرش عبور کرده و به وسیله شانه کوبیده می‌شود. تا هر کدام از گره‌ها مرتب در جای خود قرار گیرند و به اصطلاح رج قبلی را به رج بعدی می‌دوزد.

قلاب

نوعی چاقوی قالیبافی است که نوک آن قلاب داشته و برای بافت و گره زدن ریشه، یا ایلمک و همچنین بریدن سر ریشه در بافت گره ترکی از آن استفاده می شود.

کاردک (کثر)

نوعی چاقوی قالیبافی است که برای بریدن سر ریشه ها به کار می رود. کاربرد این چاقو در بافت گره فارسی متداول است، نوع دیگر آن دارای تیغه پهنتر و خمیده بوده و برای کوبیدن و جلو کشیدن ریشه ها از آن استفاده می شود.

سیخ قالیبافی

تسمه فلزی نازک و باریکی است که سر آن حالت قلاب داشته و برای پودکشی در روش بافت ترکی از آن استفاده می شود.

دفه (کرکیت، دفتین و دستوک)

ابزاری است که برای کوبیدن پود و ریشه های بافته شده از آنها استفاده می شود. در روش فارسی از نوع سنگین و با پره های بیشتر استفاده شده و به آن کرکیت یا دفتین می گویند.

شانه (قشو،اره،دراق)

وسیله ای است که برای کرک گیری و جلوکشی ریشه های زده شده در حین بافت به صورت شانه نمودن مورد استفاده قرار می گیرد.

قیچی

از ابزارهای قالی بافی است که برای چیدن اضافه سر ریشه ها استفاده می شود و انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

قیچی لبه دار: قیچی خیاطی است که به یکی ا ز لبه های آن تیغه ای لحیم می شود. ضخامت تیغه بستگی به ارتفاع پرز قالی دارد. از این نوع قیچی در مناطق مرکزی کشور و برای بافت قالیهای ابریشمی و ظریف استفاده می شود.

قیچی ترکی: این نوع قیچی منحصراً جهت بافت قالی ساخته می شود. لبه ها و دسته آن در یک سطح نبوده و از این نوع قیچی در بافت قالیهای ترکی بافت استفاده می شود.

قیچی اصفهانی: این نوع قیچی تقریباً کاربرد قیچی لبه دار دارد با این تفاوت که به جای لحیم کردن تیغه در ساخت آن لبه های قیچی را با ضخامت اضافی می سازند و اندازه ضخامت نیز متناسب با ارتفاع پرز در قالیهای ریز و درشت است و معمولاً ‌از ۳ تا ۱۰ میلیمتر ارتفاع لبه ها است.

برگرفته از آفتاب/ی

از سایت منبع این نوشته دیدن فرمایید