شعار مکتب هنرى ″باوهاوس″: چهارگوش، ساده، قابل استفاده
مربع، دایره و مثلث: استفاده از اشکال اصلى هندسى در معمارى و طراحى اشیا مصرفى عنصری کلیدی در “مکتب باوهاوس” محسوب می‌شوند و این جنبش هنرى را به شهرتی جهانی رسانده‌اند. لامپ‌هاى رومیزى نیم‌دایره، صندلى‌هاى راحتى چهارگوش و طرح‌هاى ساختمانى نشانگر چگونگى کاربرد شکل‌های هندسی در معمارى و طراحى “باوهاوس” هستند.
نقاشى دیوارى، هربرت بایر، سال ۱۹۲۳
مهمترین مراکز تحقیقى “جنبش باوهاوس” در آلمان، نود سال پس از پایه‌گذاى این مکتب هنرى، در روز ۲۲ ژوئیه امسال بزرگترین و کامل‌ترین نمایشگاه هنرى در این زمینه را در خانه نمایشگاهى مارتین گروپیوس در برلین افتتاح کردند. در نمایشگاه “مدل باوهاوس” حدود ۱۰۰۰ اثر هنرى و یا اشیا مصرفى عرضه شده‌اند. در کنار نقشه‌هاى معمارى و طرح‌هاى ساختمانى همچنین مبلمان خانگى و اشیا مصرفى این مکتب نیز به معرض نمایش گذاشته شده‌اند.
علاوه بر آثار بسیار مشهورى که سمبل “مکتب باوهاوس” هستند، مانند لامپ رومیزى، طرح از ویلهلم واگن‌فلد(Wilhelm Wagenfeld) و صندلى فلزی مارسل برویر(Marcel Breuer) اشیا ناشناخته‌ترى مانند صندلى افریقائى برویر نیز نشان داده مى‌شوند. این صندلى که چهارچوب آن از حصیرو روکش آن از پارچه‌هاى رنگى مختلف است، در سال ۱۹۲۱ میلادى ساخته شده و حدود هشتاد سال مفقود بوده است.
“مدرسه هنرى باوهاوس” – بیانگذاری و تعطیل شدن آن
در سال ۱۹۱۹ میلادى والتر گروپیوس در شهر وایمار مدرسه هنرى را تاسیس کرد که بعدها به نام او مشهور مى‌شود. علیرغم آنکه “مدرسه باوهاوس” پس از چهارده سال تحت فشارهاى سیاسى تعطیل شد، یکى از مهمترین مدارس هنرى قرن بیستم محسوب شده و شاید بتوان از آن به عنوان مهمترین سهم آلمان در پیشرفت فرهنگ وهنر معاصر یاد کرد.
مدیران این مدرسه سه آرشیتکت مشهور اوائل قرن بیستم، والتر گروپیوس (بین سال‌هاى ۱۹۲۸- ۱۹۱۹ میلادى)، هانس مایر(بین سال‌هاى ۱۹۳۰- ۱۹۲۸ میلادى) و لودویگ میس فان در روهه (بین سال‌هاى ۱۹۳۳- ۱۹۳۰ میلادى) هستند.
استادان “مکتب باوهاوس”: از راست آلبرز، شپر، موخ، موهولى ناگى، بایر، اشمیدت، گروپیوس، برویر، کاندینسکى، کله، فینینگر، اشتولزل، شلمر در سال ۱۹۳۰
شهرت “مدرسه باوهاوس” به ویژه مدیون استادان هنرى آن است، از جمله واسیلى کاندینسکى، پاول کله، لسلو موهولى ناگى (László Moholy-Nagy) و لیونل فاینینگر(Lyonel Feininger). به‌دنبال تغییرات سیاسى در آلمان و روی کار آمدن رژیم نازى در سال ۱۹۳۳ میلادى “مدرسه باوهاوس” ناچارا تعطیل مى‌شود. مدیران، استادان و شاگردان این مدرسه هنرى اکثرا آلمان را ترک کرده و به کشورهای دیگر پناه بردند.
این هنرمندان علیرغم زندگی در تبعید “مکتب باوهاوس” را پرورش داده و اصول آنرا همچنان تدریس مى‌کردند. شاید این طنز سرنوست است که در واقع ممنوعیت “مدرسه باوهاوس” به دلایل سیاسى موجب آن شد که این مکتب به شهرتی جهانی دست یابد و در پی آن تاثیر عمیقى بر تکامل فرهنگى و هنرى قرن بیستم میلادى بگذارد.
صحنه‌گرائى رنگى در ارائه نمایشگاه
نمایشگاه “مدل باوهاوس” در برلین از سویی تکامل این مکتب در مدت کوتاه عمر خود در آلمان و از سویی دیگر دیگر جهانى شدن این جنبش هنرى را نشان مى‌دهد. اهمیت این مکتب در پیشرفت هنر معاصر و تاثیر پایدار آن درطراحى و معمارى غیر قابل‌انکار است.
براى نشان دادن تکامل هنرى “مکتب باوهاوس”، نظریه‌های یوهانس ایتن(Johannes Itten) در مورد رنگ‌ها استفاده شده است. ایتن، نقاش سوئیسى و استاد “مدرسه باوهاوس” تاثیر رنگ و فرم روى یکدیگر را بررسى کرده و در سال ۱۹۲۱ میلادى تئورى “هفت رنگ متضاد” را به انتشار رسانده بود.
نمایشگاه برلین در ۱۸ بخش مختلف، به ترتیب زمانى، تکامل هنرى “مکتب باوهاوس” را به شکل داستانى ارائه مى‌دهد. رنگ زرد تا نارنجى براى دوره اولیه در وایمار، رنگ قرمز تا بنفش براى دوره دوم در دسائو، رنگ آبى و سبز براى دوره سوم در برلین انتخاب شده‌اند.
نمایشگاه “مدل باهاوس” در برلین
در حیاط داخلى این نمایشگاه موضع کنونى “مکتب باوهاوس” ارائه مى‌شود. اینستالیشن هنرمند آمریکائى کریستینه هیل (Christine Hill) با این جنبش هنرى به‌عنوان یک اسطوره برخورد مى‌کند. اینستالیشن “بوتیک مردمى” نشان مى‌دهد که چگونه از اصول این مکتب هنرى درجامعه مصرفى امروزى استفاده شده، این اصول به ابتذال کشیده شده و بى‌ارزش مى‌شوند.
در این بخش، فیلمى در مورد نقش کنونى “جنبش باوهاوس” نیز نمایش داده می‌شود که در آ‘هنرمندان معاصر، طراحان اشیا مصرفى و کارشناسان تاریخ هنر در ارتباط با ادامه این جنبش و یا از میان رفتن آن اظهار نظر می‌کنند.
“مدل باوهاوس” درسفر نیویورک
نمایشگاه “مدل باوهاوس” در خانه نمایشگاهى مارتین گروپیوس در برلین تا چهارم اکتبر ۲۰۰۹ میلادى ادامه دارد. سه مرکز مهم تحقیقى در آلمان، “آرشیو باوهاوس” در برلین، “بنیاد باوهاوس” در دساو و “بنیاد فرهنگى” وایمار با همکارى موزه هنرهاى معاصر در نیویورک در طرح این پروژه و اجراى این نمایشگاه شرکت مى‌کنند.
موزه هنر معاصر در نیویورک با برگزاری نمایشگاه “باوهاوس بین سال‌هاى ۱۹۳۳- ۱۹۱۹: آموزشگاه هنر مدرن” هشتادمین سالگرد تاسیس خود را جشن مى‌گیرد.
نویسنده: الهه وزیرى
تحریریه: شهرام احدی